Stoombierbrouwerij
Eugène Marres

Onze Lieve Vrouwe Plein 4-5 Maastricht

*

Eugène Marres I (1847-1922)
     brouwer van 1865 tot 1905

Eugène Marres II (1875-1930)
     brouwer van 1905 tot 1930

Eugène Marres III (1905-1993)
     brouwer van 1930 tot 1946

Eugène Marres, de jongste zoon van Michel Marres, zet na het overlijden in 1865 van zijn vader de firma voort. In 1873 kopen hij en zijn verloofde Rosalie Roebroeck, op dezelfde wijze als zijn vader en moeder dat een halve eeuw eerder deden, ieder de helft van de brouwerij en gezamenlijk worden zij eigenaar.

Hij houdt handhaaft de firmanaam "M. Marres vader" en maar voegt daar na modernisering met nieuwe brouwketels en stoommachines, dat is heel nieuw voor die tijd stoombierbrouwerij aan toe.

Eugène Marres

Eugène brouwt meerdere soorten bier, waaronder een nieuw bier dat gedurende twee jaar in grote houten vaten nagiste, het zeer bekend geworden Marres Oud bier. Dit nagisten heette 'lageren'. Op het einde daarvan werd het met vers bier versneden en kreeg het zijn frisse rinse wijnachtige smaak.

In een van de huizen in de Plankstraat was vroeger de Brouwerij De Plank. Deze wordt al vermeld in het jaar 1674. Hier komt een café, later is dat het restaurant Het Plenkske.

De gelagkamer komt aan de andere zijde van de Poort. Dit wordt later een zelfstandig café en wordt later een restaurant en krijgt de oude brouwerijnaam in de Maastrichtse taal: 't Kläöske.

Eugène Marres is in 1901, tezamen met zijn schoonzoon de kantonrechter Edmond Jaspar, Victor Bonhomme, Jacques Seelen, mr. Frans Janssen, Jhr. mr. Louis van der Maesen de Sombreff, medeoprichter van de Zuid-Limburgse Bank. De bank wordt gevestigd in het het huis van de familie Bonhomme, het vroegere Spaanse Gouvernement , waarin nu het museum op het Vrijthof is gevestigd. Bonhomme en Seelen worden directeur, de overigen worden commissaris. De bank gaat in 1913 failliet door fraude van de directeur Seelen, . die daarvoor twee en een half jaar het gevang in moet. (74a)

In 1908 is hij medeoprichter van de Stichting Pro Infantibus te Maastricht. Doel is de hoge kindersterfte in Maastricht te bestrijden. De Stichting richt hiervoor een melkfabriek op en in 1913 ook een zuigelingencrèche, de Crèche Juliana. Maastricht heeft hierdoor een van eerste zuigelingencrèches in Nederland. Vanaf 1927 wordt deze crèche ook medisch begeleid. (75)

Evenals van zijn ooms en neven heeft hij belangstelling voor de politiek. Blijkens een teruggevonden verkiezingspamflet stelt hij zich in 1919 bij de gemeenteraadsverkiezingen kandidaat namens de vrijzinnig of links liberale partij De Economische Bond van Treub. Van Treub is de uitspraak is: Wie voor zijn dertigste geen socialist is, heeft geen hart, wie het na zijn dertigste nog is, heeft geen verstand. Eugène werd echter niet in de raad gekozen waar sinds 1869, dus gedurende 47 jaar, een Marres deel van had uitgemaakt.

Eugène verkoopt zijn bier niet alleen in de directe omgeving van Maastricht. Hij adverteerde in de Noord-Nederlandse dagbladen en zelfs in Nederlands Indië. Hieronder volgt een van de advertenties in het Bataviaasch Nieuwsblad, die van 19 augustus 1914.

Advertentie in Het Nieuws van den Dag voor Nederlandsch-Indië en in het
Bataviaasch Nieuwsblad, aug 1914.

Evenals zijn vader heeft hij een groot gezin. Negen kinderen worden volwassen, waarvan drie zoons.

De oudste dochter May Marres huwt Edmond Jaspar, een kantonrechter met grote liefde voor de geschiedenis van Maastricht. Hij schreef onder meer in de Maastrichtse taal het bekende boek Kint geer eur eige stad. (76)

De volgende dochter Julie Marres huwt de Venlose steenfabrikant Auguste Canoy.

Elise Marres huwt Charles Hollman, wijnhandelaar en kunstschilder in Maastricht.

Clémentine Marres huwt Fons van den Boorn, leraar Frans aan het Stedelijk Gymnasium.

De jongste dochter Rosalie Marres vertrekt met haar man Jacob van de Velde naar Rotterdam en staat hem daar in zijn huisartspraktijk ter zijde.

Dan volgt Arthur Marres, hij wordt KNO-arts in Amsterdam. Hij huwt Molly Grasé een medestudente en evenals hij een enthousiast sportliefhebber. Thuur is tot zijn laatste snik een enthousiaste roeicoach. Hij sterft in 1959 op 75 jarige leeftijd, aangereden door een motor en op slag dood, na afloop van de Varsity waar zojuist zijn club ASR Nereus, de roeivereniging van de Amsterdamse studenten, de overwinning had behaald. Hij zou hun toen als erevoorzitter een beker gaan uitreiken. Na zijn pensionering was hij enige tijd regent van het O.L.V.G. te Amsterdam.

De jongste zoon Charles Marres vestigt zich als makelaar in effecten in Amsterdam en gaat in Laren wonen. Hij krijgt twee zoons die in Laren 1 spelen dat in hun tijd landskampioen wordt. Beiden spelen ook in het Nederlands hockey elftal.

*

Het gezin Marres met aanhang een eeuw geleden in 1918 vlak na de eerste wereldoorlog in de nieuwe Panhard.

Na de overdracht van de brouwerij aan zijn oudste zoon Eugène II gaat het echtpaar Marres-Roebroeck in de Grote Looierstraat wonen. Zijn echtgenote sterft in 1910. De laatste jaren zal hij zeer goed verzorgd zijn door zijn huishoudster mej. M.J. Simons - haar roepnaam kennen we niet meer - want driekwart jaar voor zijn overlijden in 1922 krijgt zij de zilveren eremedaille verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau uitgereikt. (76a)

*

In de Brouwerij

Personeelsleden van de bierbrouwerij Eugène Marres omstreeks 1918.

Van links naar rechts: wagenvoeder-paardenverzorger met biertje in de hand; tonnenmaker met tonhamer (aanwezig in ons museumpje); Harie Roden met hoed, ploegbaas van 1914 tot 1946;
Twee dragers met een bierton aan het brouwersjuk; geheel rechts met hoed de Heer Stöcker, boekhouder. Zittend: De jongste bediende, kwam uit Bemelen 't Rooth.
Achter allen en nauwelijks zichtbaar is de brouwerskar. (77)

De oudste zoon Eugène Marres II (1875 - 1930) huwt met Constance Houtappel, achterkleindochter van Lambert Houtappel die anderhalve eeuw eerder in het huis ernaast de distilleerderij De Rode Hoed dreef.

Het echtpaar Eugène Marres en Constance Houtappel

Eugène Junior krijgt in 1905 de leiding over de bierbrouwerij en koopt zijn broers en zusters in 1922 uit.

Hij is behalve brouwer ook op maatschappelijk gebied actief. Hij wordt zoals veel mannelijke en vrouwelijke familieleden bestuurslid van de stichting "Pro infantibus" opvang voor hulp­behoevende moeders en kinderen, die voor de onkosten van hun zorgvereniging een coöp. melkfabriek exploiteren en een goedkope opvang verzorgen voor de kinderen van werkende moeders in de Crèche Juliana. In 1928 wordt hij voorzitter van de stichting tot aan zijn overlijden.

In de Nederlandse Brouwersbond is hij ook Actief. Hij leidt in 1930 als voorzitter de jaarvergadering die dan in Maastricht gehouden wordt. Zijn zoon Eugène is dan secretaris.

Verder is hij bestuurslid van de Maasvereniging te Limburg, opgericht om de maashandel te stimuleren.

Eugène Marres II overlijdt in 1930 plotseling. Enige maanden daarvoor heeft hij nog de jaarvergadering van de Nederlandse Brouwersbond geleid die toen in Maastricht werd gehouden.

De oudste zoon Willy Marres wil als opvolger niet in aanmerking komen. Hij studeert op dat moment kunstgeschiedenis aan de Akense Hogeschool en voelt zich niet de aangewezen persoon om de brouwerij te leiden. Hij wordt architect en historisch onderzoeker. Hij schrijft onder meer het standaardwerk, tezamen met J.J.F.W. van Agt, "De Monumenten van Geschiedenis en Kunst in Zuid-Limburg".

De poort en het café circa 1930, links nog een stukje van het huis. (78)

Het huis op het plein in 2020

In 1938 koopt hij de familie uit en heeft vanaf dan het geheel in eigendom. Hij is al bezig de fabrieken te en moderniseren. Hij koopt in Engeland nieuwe brouwketels. Uitbreiden kan echter niet wegens de centrale ligging in de stad, maar door woekeren met de ruimte kan er op deze beperkte ruimte nog een mouterij en een fabriek voor kristalijs geplaatst worden. Het aantal cafés groeit van 21 naar 36.

In de oorlog, 1940, 1945, wordt de bierbrouwerij aan veel beperkingen onderworpen en er was gebrek aan grondstoffen voor het bier. Bij luchtalarm werd rende Eugène en Yvonne met hun kinderen Ingeborg en Boedy op de arm naar de kelder, waar we dan de nacht doorbrachten.

In de oorlog - Brouwerij of Boerderij ?

In de tweede weeldoorlog die duurde van 1940 tot 1945 was voedsel soms moeilijk te krijgen.
In de paardenstallen van de brouwerij werden nu ook kippen, geiten en schapen en een varken gehouden. Ze zorgden voor eieren, melk, kaas en vlees. Zo was er voldoende te eten voor voor de familie en het al dan niet inwonend personeel.

De Kinderen hadden Identiteitsplaatje om hun hals hangen voor het geval ze verloren of onder het puin mochten raken. Hier het plaatje van Boedy Marres (doorsnee 23 m.m.)
Dit is te zien als de cursor op het plaatje komt.

De oorlog kwam even heel dicht bij

In de tweede wereldoorlog ging de strijd aan Maastricht grotendeels voorbij. Het luchtalarm ging wel vaak af omdat er Engelse bommenwerpers hoog boven Maastricht naar het Roergebied vlogen om daar de bevolking te bombarderen.

In de nacht van 26 juli 1942 werd een Engelse bommenwerper, die op weg was naar zijn doel, opgespoord door een Duitse jager. Hij vluchtte terug naar Engeland. Om sneller te kunnen vliegen maakte hij zijn vliegtuig lichter door zijn bommen te laten vallen. Dit deed hij juist boven Maastricht.

Eén van die bommem viel op de pastorie van de Onze Lieve Vrouwekerk. De pastorie lag aan het begin van de Plankstraat, schuin tegenover het woonhuis van de familie Marres op het Onze Lieve Vrouwe­plein. De ochtend na de bominslag fotografeerde Eugène Marres vanaf het balkon van het huis de verwoeste pastorie.

Bij luchtalarm gingen we naar de schuilkelder en gedurende de bevrijdingsdagen in september 1944 sliep de familie en het personeel daar ook. Gelukkig komen we ongeschonden de oorlog door. De foto in de kelder is gemaakt op 12 september 1944 (Foto's: Eugène P.E.J. Marres)

*

Het einde van een Tijdperk

Advertentieblad voor Limburg 25 november 1944

Deze onderbreking van de activiteiten was gelukkig van korte duur, maar geeft aan hoe groot de problemen in en ook na de oorlog geweest zijn.

Na de moeilijke jaren in oorlogstijd en in de onzekere jaren na de bevrijding vechten de brouwerijen voor omzet. Voor de kleinere brouwerijen worden de noodzakelijke investeringen te groot en Eugène besluit dan de eeuwenoude familietraditie van brouwer te beëindigen. Er wordt daarom besloten een een contract met de brouwerij Brand sluiten.

De brouwerij is opgeheven op 1 augustus 1946. Dan wordt de overeenkomst gesloten waarbij de brouwers­rechten en verkoopfaciliteiten aan de Brouwerij van Brand te Wylre worden overgedaan. De fabrieksgebouwen zijn in 1979 afgebroken om plaats te maken voor een appartementen­complex.

Het woonhuis op het O.L. Vrouweplein wordt in 1962 aan de gemeente Maastricht verkocht, en na verschillende eigenaars is er thans een kunsthandel de O L Vrouwe galerie in gevestigd.

Drie generaties: Evert Marres, Boed Marres (Eugène Marres IV) en Eugène Marres III bestuderen
Mestreechs Aajt in 1982

Het definitieve einde

In het jaar 2000 werd de vier en vijftigjarige relatie Marres-Brand, die door beide partijen zeer was gewaardeerd, beëindigd. De brouwersrechten en verkoopfaciliteiten zijn toen aan Heineken verkocht. Met enige weemoed werd dit feit door Guus Brand, Ingeborg en Eugène IV Marres afgesloten met een goed afscheidsdiner dat werd aangeboden door de eveneens aanzittende directeur Joseph Mayeur.

*

Archiefsnippers

Een uitvoerige verhandeling over Zuid-Nederlandse bieren, waarin ook uitgeweid wordt over Maastrichtse bieren is te lezen, althans voor degenen die het oude Latijn beheersen, bij J.B. Vrancken, Responsum ad quaestionem ab ordine mathematicorum et physicorum pro positam: Exponatur Cervicias ... parari possunt ?
Vertaald: Antwoord op de voorgelegde vraag van wis- en natuurkundige orde: Kan uiteengezet worden hoe bieren .... gemaakt worden ? Leuven 1826. (82)

Marres bier had een alcoholpercentage van ongeveer 4%. Er was jong bier, dat enige maanden werd gelagerd, en oud bier dat een jaar bleef liggen.

Oud Bier werd versneden met bier dat onverkocht terugkwam. Dit was soms "omgegaan", maar dat was niet bezwaarlijk. Oud bier was helder maar werd op verzoek van sommige caféhouders enigszins donker gekleurd door caramel. Het was rins van smaak. Het was zeer in zwang. Gezoet bier was er niet.
Een uitgebreide verhandeling over het Maastrichtse bier vindt U bij Philips met name pagina 41 en verder.

Het oude Grootboek.

Ook zijn er documenten betreffende de bierproductie te Maastricht in de 19e en de eerste helft van de twintigste eeuw. Hieruit blijkt duidelijk de noodtoestand waarin de Nederlandse brouwerijen zich in de crisisjaren bevonden.

Tevens zijn er enkele documenten afkomstig van 'De Nederlandse Brouwersbond' een voorloper van het Centraal Brouwerijkantoor, het CBK. Van deze bond is geen archief bewaard gebleven, en dit zijn ook maar schamele resten. Eugène J.H. Marres en zijn zoon Eugène P.E.J. Marres waren hiervan in de eerste helft van de vorige eeuw bestuursleden.

Restanten

Koperen Olielamp

Lichtbron in de bierkelders,
19e eeuw.
(Collectie: E.R. Marres te Almere)

Koperen Bieremmer

Gebruikt voor het afvullen van de biervaten met vislijm,
19e eeuw.
(Collectie: E.C.W.L. Marres te Amsterdam)

Koperen Zeef

Gebruikt voor de toevoeging van vislijm als klaringsmiddel,
19e eeuw.
(Collectie: E.R. Marres te Almere)

IJzeren Kuipershamer

Deze hamer wordt in de hand gehouden door de kuiper op de personeelsfoto hierboven - 19e en 20e eeuw
(Collectie: E.C.W.L. Marres te Amsterdam)

Speelkaart

Bierviltje

Bierbeurs met Marres bier te Roermond omstreeks 1935

Reclamebord gedurende 75 jaar goed bewaard en hier nu even in de tuin van Rolf in Teuven (B.)