Keltisch-Germaanse grafsteen
Rond 1894 is de bierbrouwerij Marres op het Onze Lieve Vrouweplein sterk uitgebreid. Aan de Havenstraat wordt een nieuw fabrieksgebouw neergezet. Op het Onze Lieve Vrouweplein komt een nieuwe toegangspoort en op de plaats van twee oudere huizen een nieuw woonhuis.
Er worden nieuwe kelders gegraven onder de Havestraat en onder de huizen en tuinen aan beide zijden van de Plankstraat tot aan de Stokstraat toe. Aan de Havestraat komt een woonblok van vier verdiepingen voor de medewerkers.
De bierbrouwerij ligt in het oudste stadsdeel van Maastricht net buiten de fundamenten van het vroegere Romeinse castellum.
Keltisch-Germaanse grafsteen
Bij de verbouwing komt dan ook veel historisch materiaal naar boven. Eerst stuit men op middeleeuwse bouwresten en een brede diepe waterput, waar het vroegere Sint Nicolaas Panhuis zijn water uit haalde. Behalve veel aardewerk vindt men enige hertengeweien.
Onder de tuinen in de plankstaat treft men Romeinse bouwresten uit de 1e eeuw van onze jaartelling, en wat wel het meest bijzondere is, twee bewerkte stenen.
De eerste is een grafsteen die in de Romeinse tijd hergebruikt is als fundering voor een nieuw gebouw.
Hierin staat gebeiteld: Ammacae sive Gamaledae ....undi. Vertaald: aan Ammaca of Gamaleda ..... van ..undus.
Ammaca is een Keltische naam; Gamaleda is Germaans; en .....ndus kan van Verecundus zijn.
Een zekere Julius Verecundus was in het jaar 85 aanvoerder van een cohort Tungri dat gelegerd was in Vindolanda in Brittannia, niet ver verwijderd van de latere Hadrianuswal.
(1).
Gladiatorengevecht
Een unieke vondst is de afbeelding van een gladiatorengevecht. Het betreft hier de afloop van het gevecht want het zwaard van de rechter gladiator ligt op de grond achter zijn rechter been met knikkende knie, hij leunt op zijn schild en hij wendt zich af. (2)
Mogelijk betreft het hier twee vrouwelijke gladiatoren. De lichaamsbouw en de stand van de benen doet volgens sommigen vrouwelijk aan. Het is in dat geval de enige vondst daarvan in Europa. (3)
Beide stenen zijn gebruikt als fundering voor gebouwen in het Romeinse castellum, waarvoor men oude gevelstenen en grafmonumenten gebruikte. (4) (5)
Gladiatorengevecht
De historisch zeer waardevolle en interessante grafstenen worden geschonken aan de gemeente Maastricht en maken nu deel uit van de Archeologische collectie van de stad.