De Maquette van Maastricht
Gemaakt rond 1750
|
|
De Maquette van Maastricht
|
|
*
DE STAD |
|
De stad Maastricht op de maquette van 1750. |
|
|
|
|
Onze Lieve Vrouwekerk - Sint Nicolaaskerk - Sint Nicolaas Panhuis |
|
|
De Onze Lieve Vrouwekerk staat in het midden. Schuin daarvoor staat de Sint Nicolaaskerk die driekwart eeuw later in 1838 is afgebroken. Op de plaats van het vroegere priesterkoor, achterin de kerk, staat nu Hotel Derlon. De Plankstraat liep door tot de Wolfstraat. Het Sint Nicolaas Panhuis is groen gemarkeerd. |
|
|
Het Sint Nicolaas Panhuis |
|
|
Het grote huis in het midden rechtsboven is het Hoge Huis. Het ligt op de hoek van de Havenstraat en de Plankstraat. Deze patriciërswoning beschikte als enige in de buurt over een grote en ommuurde tuin. De bovenkant van de muur is goed te zien door de witte kleur. Meer naar voren ligt aan de deze kant van de muur een soort gang. Dit kan niets anders geweest zijn dan de klotsbaan die bij het Panhuis hoorde en die een eigen toegangspoortje had. |
|
Het Sint Nicolaas Panhuis is het lange gebouw dat daar weer naast ligt.
De brouwerij lag daarachter en is door een groene lijn omgeven. De uitgang aan de Havenstraat is hier niet aangegeven. |
|
Detail van de afbeeling hierboven met het Sint Nicolaas Panhuis |
|
Het Sint Nicolaas Panhuis richting Noordoost in 1750. |
Richting Noord op Kadasterkaart 1811 - 1832. (1a) |
|
Het Sint Nicolaas Panhuis ligt ongeveer op nr. 1262b van de driekwart eeuw jongere kadasterkaart, achter de stippellijn lag de brouwerij want hier was - tot de afbraak medio vorige eeuw - een grote open oude waterput te zien in een kelder. Tot de Brouwerij Marres behoorden in het jaar 1832: nr. 1262b woonhuis; 1263 taplokaal; 1264 brouwerij; en 1267 jeneverstokerij. De distillateur Lambert Houtappel woonde op nr. 1262. Hij had dit in 1746 gekocht en dreef er de distilleerderij "De Rode Hoed". Toen Michel Marres ging brouwen woonde daar de orgelbouwer Joseph Binvignat die gehuwd was met een dochter van Houtappel. De Sint Nicolaaskerk was eigenaar van nr. 1265, de heelmeester A.J. Chapuis bewoonde nr. 1266. Deze gebouwen zijn op de plaats gekomen van het afgebroken Hooghuis. Later zijn zij door de brouwerij aangekocht. De buurman in de Havenstraat op nr. 1269 is de koopman A. Vermijn. De brouwerijpoort, Onze Lieve Vrouweplein 5, die bouwkundig dateert uit het midden van de achtiende eeuw, zou de voortzetting zijn van De Limmelotspoort. (1) Duidelijk is de Sint Nicolaaskerk te zien die in 1838 is afgebroken. De witte bovenzijde van de muur van het Hooghuis is duidelijk herkenbaar. In het midden van de afbeelding is westelijk (boven) het grote stuk muur Het Sint Nicolaas Panhuis te zien. |
Het Sint Nicolaas Panhuis kijkend richting West
|
|
|
De Wildeman
Brouwerij de Wildeman op de Brusselsestraat. |
|
Het blok Brusselsestraat (de brede staat bovenaan), Commel (de smalle gebogen afslag daarvan) en de Kruisherengang (blauw ingekleurd), gemaakt enige decennia nadat de brouwerij was verkocht aan Anthonis Roborgh. De blauwe stip geeft de vermoedelijke ligging van de Wildeman aan. De tuin liep door tot de Kruisherengang waar naast of onder een huis(je) aan de Commel een uitgangspoort was. |
|
|
Het Pannenhuis te Maastricht - Biesland Stamhuis van de familie Marres uit Nederland en België
|
|
Betreffende de Maquette. Onder de regering van de Franse koning Lodewijk XIV onstond het plan de recent veroverde en versterkte steden in de zuidelijke Nederlanden in maquettes uit te beelden om daarmee hun sterkte te controleren en eventueel te corrigeren. Het waren dus militaire modellen. Ze dienden ook als leermiddelen, voor stafoefeningen en het opzetten van krijgsplannen. Het voorstel kwam van de minister van oorlog Louvois. Ten behoeve van de artillerie werd tevens een ruim gebied rond de vestingen vastgelegd. Van ruim honderd vestingen is een dergelijke maquette gemaakt. De maquettes hebben veelal een schaal van 1 op 600 en geven een zeer nauwkeurige beeld van de steden in die tijd en niet alleen van hun walmuren en forten, maar ook van alle gebouwen in de stad, van grote kerken tot tuinen en fonteinen, en wat zeer interessant is, ook van een groot en zeer nauwkeurig weergegeven gebied rondom de stad. Na de Frans-Duitse oorlog van 1870 verloren de maquettes hun nut door de vooruitgang van de artillerie. Er zijn ruim honderd maquettes bewaard gebleven. Deze worden bewaard in het 'Musée des Plans-Reliefs' in het 'Hôtel des Invalides' te Parijs. Een zestiental, gemaakt van de meest noordelijke vestingsteden, bevindt zich nu in het 'Palais des Beaux Arts' te Lille, waaronder die van Maastricht. De maquette van Maastricht is onder leiding van de genieofficier Lacher d'Aubancourt opgemeten in de negen maanden dat Maaastricht bij Frankrijk hoorde in 1748-1749 en is daarna zeer waarschijnlijk te Philippeville in Frankrijk samengesteld. Zij geeft een volledig beeld van de stad en heeft een oppervlak van bijn 40 m2. In het Çentre Céramique bevindt zich een verkleinde copie. Deze verkleining is gedaan door de omgeving, waaronder het landschap Biesland, te verwijderen. Het Pannenhuis en De Fonteyne zijn hier niet meer op te zien. De kleurenfoto's op deze pagina zijn gemaakt van het oude origineel ! |
|
|
