WAPENS en ZEGELS

MARRES  /  MARES

MARRES

Wapen: Een gouden schild beladen met drie groene meerbladeren.
Helmteken: een klimmend hert van natuurlijke kleur.
Dekkleden: groen, gevoerd van goud.

Grafsteen van Louis Marres (1922-1979)

In de Belgische tak zien we een brakskop als helmteken

Recente literatuur

Nederlands 'Wapenboek, 's-Gravenhage, 1998. hierin is ook een uitgebreide herkomstbeschrijving opgenomen.

Nederlands Patriciaat, 47 (1961) en 76 (1992)

Limburgse Families en hun wapens, F. Goole en P. Severijns, Hasselt-Tongeren 1973. In beide zonder vermelding van dekkleden en helmteken.

Genealogische en Heraldische Gedenkwaardigheden in de kerken der provincie Limburg en Belgische en Duitse grensgebieden, Dr. J. Belonje, Maastricht 1961.

Zegels

Van de tak Marres zijn vier oude zegels bekend met een wapenfiguur. Iedere zegel heeft een andere afbeelding. Ze zijn afkomstig van drie verschillende personen, één man die twee verschillende zegels gebruikte en twee vrouwen, die het zegel van hun echtgenoot gebruikten.

Het oudste zegel is van 1669 en is gebruikt door Pau de Marres (1629-1707) notaris en procureur te Maastricht, zoon van Paulus Matthias Marres en Maayken Smeets. Hij is de broer van Servaes Marres, brouwer in de brouwerij De Wildeman op de Brusselsestraat te Maastricht, stamvader van de Nederlandse en Belgische geslachten Marres.

Wapen: Gedeeld: rechts een boom, links een griffioen. Helmteken: een uitkomende griffioen.
Naast de helm staan beiderzijds zijn initialen P en M. (51)

In dit zegel duidt de boom in de rechter helft waarschijnlijk op zijn toenmalige echtgenote Margaretha Booms. Het vroegmiddeleeuwse Kamerrijkse geslacht de Mares had een griffioen als schildhouder evenals het Noord-Nederlandse geslacht Marees.

Vreemd is dan wel deze gespiegelde plaatsing. Zie het portret van een man met wapen

Zegel Pau de Marres, 1669

Zegel Pau de Marres, 1701

Elisabeth van Leeuwen - Marres, 1672 - 1710, dochter van Pau de Marres en Maria Gehlen, was gehuwd met de Venlose burgemeesterszoon Johannes Franciscus baron van Leeuwen, generaal in het Oostenrijkse leger, commandant van het veldleger in Italië en ten slotte vestingcommandant van Mantova (Mantua). Zij gebruikte steeds het zegel van haar man. Waar en wanneer zij overleed is onopgehelderd. Op 8 jan 1710 kreeg zij in Ingolstadt (Beieren) haar laatste kind. Deze zoon, Engelhard August baron von Leeuwen zal later evenals zijn vader generaal-majoor worden en in 1766 lid van de generale staf van Oostenrijk. Elisabeth is waarschijnlijk in het kraambed of kort daarop gestorven want het eerste kind van de tweede vrouw van Frans van Leeuwen, Johanna Francisca barones von Bettendorff trad omstreeks 1730 in het klooster Carmellini te Mantova en zal toen wel achttien jaar geweest zijn. (53)

Wapen van Leeuwen: in zilver een rode keper beladen met drie gouden Sint Jacobsschelpen. Dekkleden: rood gevoerd van zilver. Helmteken: een uitkomende naar rechts gewende zwarte leeuw, rood getongd en geklauwd tussen twee rode tulpen.

Zegel van Elisabeth
van Leeuwen-Marres
1709

Zegel van Elisabeth
a Busco-Marres
1760

Zegel en handtekening van Elisabeth a Busco-Marres, 1760

*

De Oude grafsteen Marres

In de Sint Janskerk van Maastricht ligt voor de preekstoel de prachtige bewerkte en goed bewaarde grafsteen van de hierboven al genoemde Pau de Marres. De fraai bewerkte zerk is in de loop der jaren maar weinig afgesleten. Pau is geboren als 'Palmachius', maar hij verkort zijn voornaam tot 'Pau' en plaatst het voorzetsel 'de' voor zijn achternaam. Hij is notaris en procureur te Maastricht en wordt in de Franse tijd (1672-1678) schepen van Valkenburg. Hij is ook schepen van Tweebergen en meijer van de Laathof Sint Pieter te Montenaken, In 1707 is hij overleden en hij wordt begraven in de kerk van het klooster van de Kruisheren te Maastricht waar zijn zoon Willem Marres ingetreden is als pater. Deze zoon wordt in 1711 procurator en in 1721 prior van dit klooster.

De grafsteen heeft tot de Franse tijd in de kloosterkerk van de Predikheren gelegen. Toen onteigenden en ontmantelden de Fransen de kloosters van Maastricht en verkochten de gebouwen. De grafsteen werd gered door hem over te plaatsen naar de Sint Janskerk, waar hij nog steeds aan de voet van de preekstoel te bewonderen is. De Sint Janskerk kwam in protestantse handen toen Maastricht in 1815 bij Nederland werd gevoegd, gelukkig bleef de zerk gespaard.

Op de steen staat in een cartouche zijn alliantiewapen gebeiteld. Het schild is doorsneden en rechts gedeeld. In het eerste kwartier staan drie aanliggende meerbladeren, driepasgewijs geplaatst met de punten naar binnen gericht. In het tweede kwartier staat het wapen van zijn eerste echtgenote Margaretha Booms en in de linkerhelft van het wapen het huismerk van zijn tweede echtgenote Maria Gehlen. Het helmteken is een klimmend hert. Daaronder zien we een leeuw en in zijn geopende bek de tekst: Hier ligt begraven Pau de Marres starf den . Het ontbreken van de verdere tekst is duidelijk niet het gevolg van slijtage maar is na de begrafenis niet aangevuld. Er kan slechts gegist worden naar de reden hiervan, al zijn er vermoedens.

Pau voerde in zijn schild drie meerbladeren, maar experimenteerde met de plaatsing. Hier zijn ze driepasvormig geplaatst met de punten naar binnen gericht. In zijn zegel van 1701 is het drietal samengevlochten en geledigd.

Matthijs Marres, de zoon van Pau de Marres, was schout van de heerlijkheden Genk en Zutendael, en diens zoon Jan Marres was dat eveneens. Jan Marres is tevens in de periode 1746 en 1747 gekozen tot burgemeester van Tongeren. Hij huwde de weduwe van de stamvader van het Nederlandse en Belgische Adellijke geslacht de Bellefroid, maar zijn huwelijk bleef kinderloos. Vreemd dat van hem geen zegel gevonden is.

De wapens van Pau de Marres (1629-1707)

Eerste wapen Marres
zegel van Pau (de) Marres, 1669

Tweede wapen Marres
zegel van Pau (de) Marres, 1701

Derde wapen Marres
grafsteen van Pau (de) Marres, 1707

De kleuren zijn door mij toegevoegd.

Maastrichtse wapens

Oude Maastrichtse families die niet tot het regentenpatriciaat behoorden, zoals het hier beschreven geslacht Marres, voerden zelden een wapen. De hier beschreven zegels zijn van de enige tak Marres, die daar wel toe behoorde, maar waarvan de leden desondanks op èèn persoon na geen wapen voerden. De dochters uit deze tak voerden het wapen van hun echtgenoot.

Dit is dus nogal afwijkend van wat men in de Noordelijke Nederlanden ziet waar niet alleen alle leden van de regentenfamilies wapens voerden, maar waar dat evenzeer werd gedaan door veel ambachtslieden. In sommigen ambachten of gilden was het voeren van een wapen zelfs vereist. Zie hiervoor de wapens van de Amsterdamse chirurgijns aan het plafond geschilderd van hun vergaderkamer in de Waag in Amsterdam. En bijvoorbeeld ook de wapenborden van de gildeleden in het Makelaarscomptoir op de Nieuwezijds Voorburgwal.

Een fraai voorbeeld van de Maastrichtse desinteresse levert de onhandigheid waarmee de Maastrichtse advocaat en wethouder G.D.L. Franquinet een wapen van een willekeurige naamgenoot usurpeerde toen hij ruim een eeuw geleden zijn wapen moest laten brandschilderen in een raam van het Maastrichtse stadhuis en de plaatselijke parochiekerk. Terwijl hij als stads- en provinciaal archivaris en nota bene als genealogisch publicist beter had kunnen en moeten weten. Hij was van het bestaan van zijn oude familiewapen totaal niet op de hoogte.

In de Prinsenkamer van Maastricht zijn slechts twee ramen zonder wapen. De ramen dragen alleen de namen van de betreffende wethouders en hun data. Dit zijn de ramen van de twee wethouders Marres. Zij waren zich kennelijk van geen vroeger wapen bewust en wensten er voor deze gelegenheid ook geen aan te schaffen. Zij voerden hierop het logo van hun fabriek. Een halve eeuw later heeft men het wapen van Pau Marres als familiewapen aangenomen, temeer omdat een oud wapenboek uit 1835 dit wapen als een Luiks Marres wapen vermeldde.

Maastrichtse families hebben in de negentiende eeuw toen contacten met het Noorden toenamen of toen hun genealogie in het Nederlandsch Patriciaat werd gepubliceerd nogal eens wapens van niet verwante naamgenoten geüsurpeerd. Hier horen zeer bekende Maastrichtse namen onder.

Oude Wapenboeken

In de wapenboeken van Herckenrode, 1845 (56), Rietstap, 1887 (57) en Renesse, 1894 (58) wordt het wapen met de drie meerbladeren, zonder vermelding van een helmteken, toegeschreven aan het Luikse geslacht Marres - hier geschreven als 'de Marets' - dat vermeld wordt in het middeleeuwse manuscript van Jacques de Hemricourt Le Miroir des Nobles uit 1398 (59).

In dit manuscript dat overvloeit van de wapenbeschrijvingen wordt echter géén wapenbeschrijving van het Luikse geslacht Marres aangetroffen ondanks de vele allianties die worden besproken onder andere die van Agnès Marres, dochter van Johan Marres, met Goffin de Hemricourt, stadssecretaris van Luik in 1335 en 1338, een oom van de auteur. Dit kan alleen betekenen dat dit geslacht geen wapen voerde. Agnès was dan ook van burgerlijke afkomst al wordt zij dan wel weer une fille de bonne nation genoemd.

Herckenrode beschrijft als eerste het hierboven genoemde wapen. Gramme beschrijft in de 'Recueil Héraldique des Bourguemestres de Liège', Luik 1720, echter een totaal ander wapen: Goud bezaaid met rode lelies beladen met een blauwe barensteel. Al deze auteurs geven geen bronnen.

Een zoon uit het huwelijk van Goffin de Hemricourt en Agnès Marres werd kanunnik van St. Gilles te Luik en landdeken van Rochefort. Hij nam zijn moeders naam aan en noemde zich Johan Mares. Zijn zoon heette Wilhelmus Mares. Zij voerden het wapen Hemricourt in eigen kleuren: in goud een blauwe balk. (59a)

*

Wapens Marès In Frankrijk

Marès

(Frankrijk - Nîmes)

Marès

(Frankrijk - Cissac-Medoc)

Deze worden beschreven op de pagina: Franse wapens Mares

*

Onze symbolen komen vaker voor

Een Vaandel van de Tartaren van de Wolga, Zuid Rusland

Detail Zegel Pau

Wapenfiguur

Een juweel van de Scythen gevonden in Tillya-tepe, Pakistan

De driepasgewijze plaatsing, aanliggend geplaatst met de punten naar binnen gericht vinden wij op zijn grafsteen. In Duitsland wordt deze figuur vaker gevonden (von Cleen, von Derbach, Nordeck).

Detail grafsteen Pau

Schild Nordeck

Alaans Juweel

In Pakistan zijn veel graven gevonden van nomadische Scythische krijgsheren uit het begin van onze jaartelling. Ze bevatten vaak juwelen van Sarmato-Alaanse herkomst.

Vaak zijn het hartvormige groene turkooise stenen gevat in goud. Het betreft hier geen harten maar bladeren, Vaak zitten er stelen aan, wat de aard verduidelijkt. Het hier afgebeelde juweel bevindt zich nu in het Brits Museum in Londen.

*

MARES

Wapen:  In zilver een zwarte kam vergezeld van drie groene klaverbladeren.
Helmteken: een klaverblad van het schild.
Dekkleden: groen, gevoerd van zilver.

Het signet van Michael Mares, 18e eeuw

De stempel waarmee de brief is gezegeld is gevonden door metaaldetectie in Belgisch Lanaken in 2016. De houten handgreep is hierbij niet behouden gebleven.

Beschijving: Materiaal: koper?; afmeting: ongeveer 30mm hoogte (steel), de eigenlijke stempel is 20 mm x 18 mm, Massa (gewicht): 7,99 gr. (62)

Stempelgreep

Stempelvoet